Στο άκουσμα της λέξης γονείς και οικογένεια, τα συναισθήματα που γεννιούνται μόνο θετικά μπορούν να είναι. Οι γονείς είναι ενας σημαντικός σταθμός στην ζωή όλων των ανθρώπων, με την απουσία τους, να στιγματίζει την πορεία αυτών που στερούνται γονέων. Δεν είναι όμως πάντα ρόδινες όλες οι καταστάσεις.

Τοξικότητα στο οικογενειακό περιβάλλον

Στις διαφημίσεις υπάρχει αυτή η ιδανική εικόνα του κυριακάτικου πρωινού, όπου η οικογένεια ετοιμάζει αρμονικά το πρώτο γεύμα της ημέρας, αλείφοντας, το ψωμί και την  φρυγανιά με βούτυρο.

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ανθρώπων με χαμηλή αυτοεκτίμηση, και ποικιλία ψυχολογικών θεμάτων, τα οποία πηγάζουν από την σχέση με τους γονείς τους. Είναι εξαιρετικά δύσκολη η παραδοχή και ακόμα δυσκολότερη η αντιμετώπιση. Όμως η λύση είναι εκεί, υπάρχει. Το μόνο που χρειάζεται, είναι η απόφαση, για να γίνει πράξη.

Τα καλά νέα-προτού περιγράψουμε τα χαρακτηριστικά των τοξικών γονέων- είναι πως ζώντας σε μια οικογένεια με χαρακτηριστικά τοξικότητας γονέων, δεν ήρθε το τέλος του κόσμου. Αντίθετα μάλιστα, όταν αντιμετωπιστεί με σοβαρότητα και υπευθυνότητα η κατάσταση, αποτελεί και την αφετηρία σοβαρής ενδοσκόπησης με θετικό πρόσημο για το άτομο που την βιώνει.

Το ταμπού της παραδοχής προβλήματος εντός της οικογένειας

Στην σύγχρονη κοινωνία έχουμε έρθει αντιμέτωποι με ποικιλία κοινωνικών θεμάτων και αναζητήσεων. Αποτελεί όμως ταμπού η παραδοχή προβλήματος εντός της οικογένειας.

Δύσκολα αποδέχεται και παραδέχεται ο ενήλικας, πως η μητέρα του, ο πατέρας του, ή και οι δυο μαζί, ανήκουν στην κατηγορία των χειριστικών ανθρώπων, με τοξικές συμπεριφορές και επιπτώσεις στην ζωή του.

Στο μεγαλύτερο διαδικτυακό περιοδικό της Αμερικής που πραγματεύεται θέματα Συμβουλευτικής για γονείς, το  Consistent- Parenting Advice, έχουν γίνει αμέτρητες αναφορές από κοινωνικούς επιστήμονες, καθώς και κοινωνικές έρευνες που βασίζονται στο θέμα των χειριστικών – τοξικών γονέων.

Θα δανειστώ μια έκφραση της συγγραφέα και ψυχολόγου Dr.Susan Forward «Είναι χειρότερο να μεγαλώνει ένα παιδί με ανθρώπους γεμάτους από αρνητικά συναισθήματα, παρά με γονείς που το παραμελούν.»

Τα συναισθηματικά κενά των γονέων

Το οικογενειακό περιβάλλον είναι η πρώτη επαφή του ανθρώπου με τον κόσμο και η πρώτη γέφυρα γνωριμίας του με τον εαυτό του. Τι συμβαίνει λοιπόν όταν ένας από τους δυο γεννήτορές του, ή και οι δυο μαζί, είναι ανώριμοι και με συναισθηματικά κενά που ποτέ δεν μπήκαν στον κόπο να αντιμετωπίσουν;

Ο ρόλος του γονέα, έρχεται να μεγεθύνει το πρόβλημα. Δεν είναι προαπαιτούμενη συνθήκη η ψυχολογική ισορροπία, αν και θα έπρεπε, προτού κάποιος αναλάβει τον ρόλο αυτό.  Δυστυχώς θα κινδύνευε με εξαφάνιση το ανθρώπινο είδος. Έτσι, λοιπόν, γίνονται όλοι γονείς, ή τουλάχιστον όλοι όσοι οργανικά μπορούν.

Καλύπτοντας πίσω από τον μανδύα του τίτλου πατέρας και μητέρα πολλά από τα θέματα που δεν έχουν αντιμετωπίσει στο παρελθόν και τα εναποθέτουν με την συμπεριφορά τους στο παιδί που φέρνουν στον κόσμο. Κάπως έτσι με απλές συνεπαγωγές γεννιούνται οι χειριστικοί γονείς, με τοξικές συμπεριφορές.

Συμπεριφορές τοξικών γονέων

Θα παραθέσουμε κάποιες από τις καταγεγραμμένες, συμπεριφορές των τοξικών γονιών. Η αλήθεια είναι πως ανάλογα με την κάθε περίπτωση υπάρχουν παραλλαγές. Θα εστιάσουμε στις πιο κοινές συμπεριφορές.

1. Πρόβλημα στην επικοινωνία

Δύσκολο να μοιραστείς οτιδήποτε με έναν γονιό τοξικό. Η επίκριση έχει την πρώτη θέση στον διάλογο μαζί του. Αν θα αποφασίσει το παιδί οτιδήποτε που δεν συμβαδίζει το όραμα και τα «πρέπει» του γονέα, τότε η αμφισβήτηση κάνει την εμφάνισή της. Αυτή με την σειρά της οδηγεί σε ένταση και η κατάληξη είναι, ότι το παιδί είναι ανώριμο, με κακή συμπεριφορά και αχάριστο.

2.  Το φαινόμενο του «μαύρου προβάτου»

Πάντα κάποιος άλλος φταίει για όλα και ποτέ οι γονείς. Η συγγνώμη και η παραδοχή του όποιου λάθους, δεν είναι μέσα στο μοντέλο επικοινωνίας και συμπεριφοράς των τοξικών γονέων. Οι δικές τους ελλείψεις προβάλλονται «για το καλό του παιδιού». Και αν δεν ακολουθήσει  το παιδί αυτή την γραμμή, τότε είναι το μαύρο πρόβατο που θα επωμιστεί, όλες τις αστοχίες.

3. Συχνά τα παιδιά τοξικών γονέων έχουν απώλεια μνήμης παιδικών χρόνων

Είναι ένας αμυντικός τρόπος του μυαλού για να ισορροπήσει. Δεν μπορεί να δεχτεί ως φυσιολογική την πίεση και την απορρίπτει. Ο τοξικός γονιός κάνει προβολή των θέλω του στο παιδί. Το θεωρεί συνέχεια του. Ό,τι δεν κατάφερε ο ίδιος θέλει να το πραγματοποιήσει το παιδί του. Και φυσικά θεωρεί ότι το παιδί του έχει την εξωτερική εικόνα του στο κοινωνικό σύνολο. Οποιαδήποτε παρέκκλιση τιμωρείται με το στίγμα της αποτυχίας.

4 Οι τοξικοί γονείς γίνονται θυσία.

Αυτή η λέξη, αποτελεί την κορωνίδα του λεξιλόγιού τους. Θυσιάζονται για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Θυσιάζονται για να τα σπουδάσουν. Θυσιάζονται για να περάσουν καλά τα παιδιά και αυτοί να στερούνται. Διατυμπανίζουν την αρετή της δοτικότητάς τους, περιμένοντας να πάρουν τον τίτλο του τέλειου γονιού. Φυσικά πάντοτε ισχυρίζονται ότι δεν θέλουν ανταλλάγματα. Είναι όμως το μεγαλύτερο ψέμα. Όποιος θεωρεί πως θυσιάζεται κάποια στιγμή θέλει αντάλλαγμα. Υλικό ή συναισθηματικό δεν έχει σημασία.

5. Θέλουν να έχει βαρύτητα ο λόγος και η άποψή τους παντού.

Να φροντίζουν τα πάντα και για όλους με στόχο να είναι εξαρτώμενοι οι γύρω τους από αυτούς. Δεν χαίρονται όταν το παιδί ακολουθεί διαφορετική πορεία από αυτή που του προκαθορίζουν. Το βλέπουν ως απαξίωση και προσβολή. Θέλουν τα μονοπάτια και τις υποχωρήσεις που οι ίδιοι έκαναν με τους δικούς τους γονείς, να κάνουν και τα παιδιά τους.

Οι τοξικοί γονείς δεν αντέχουν να δουν πως τα παιδιά τους μπορούν να ξεφύγουν. Έτσι το βιώνουν και οι ίδιοι ως αποτυχία όλο αυτό. Γιατί οι ίδιοι ταλαιπωρήθηκαν και καταπιέστηκαν απο τους δικούς τους γονείς. Θα το θεωρήσουν ως προσωπική τους αποτυχία οποιαδήποτε άλλη εξελιξη.

6. Οι τοξικοί γονείς μεταξύ τους έχουν κακή σχέση ως ζευγάρι.

Συνήθως δε χωρίζουν και έχουν τον τίτλο του θύματος γεμίζοντας ενοχές τα παιδιά τους.

Τα παιδιά που μεγάλωσαν με τοξικούς γονείς, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Πιο εύκολα βοηθάνε τους τρίτους αλλά ποτέ σχεδόν τον εαυτό τους. Έχουν ενοχική στάση ζωής και νιώθουν ανεπαρκείς.

Αντιμετώπιση των τοξικών γονέων

Η αντιμετώπιση των τοξικών γονέων στηρίζεται στην ψυχολογική και συναισθηματική αποσύνδεση του ενήλικα παιδιού. Χρειάζεται δύναμη και θάρρος και απαραίτητα βοήθεια από ειδικό, για να επιτευχθεί η αποστασιοποίηση.

Το παιδί στην ανήλικη ζωή του δεν ευθύνεται για τους γονείς του. Ο,τιδήποτε καταγράφεται στην ανήλικη ζωή είναι αποθηκευμένο στο υποσυνείδητο, τότε που ήταν ανυπεράσπιστο. Στην ενήλικη ζωή όμως, είναι υπεύθυνο για την σταδιακή διαδικασία εκμηδένισης της αρνητικής δύναμης των γονέων του.

Έτσι χαράζει νέο δρόμο και έχει πιθανότητες να γίνει καλύτερος γονιός. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως θα οδηγηθεί στην λύτρωση.